Njeäʹššhuâll
Njeäʹššhuâlast Suäʹđjel, Aanar, Muonio di Jeänõõǥǥ kooʹddi vuuʹdest vaʹsttad Lappi Njeäʹššhuâll kåʹddõhttõs Lapeco. Uccjooǥǥ kååʹdd vuuʹdest njeäʹššhuâlast vaʹsttad Uccjooǥǥ kååʹdd njeäʹššhuâll da njeäʹššnoorrmõõžžâst vaʹsttad URBASER Oy. Veeʹzz Aarktlaž Lappi pirrõs-suõjjlem vuuʹdest käunnʼje Suomen Pakkauskierrätys RINKI Oy pääiʹǩ (Rinki Oy:n ekopisteet).
Põrggsi njeäʹššhuâll
Põrggâz da õhttsažkååʹdd vaʹsttee jiijj njeäʹššhuâl riâššmõõžžâst da tõn koolain. Põrggsin šõddi njeäʹšš da põrggsi njeäʹššhuâl riâššmõš jiâ kuul kååʹdd vaʹsttõsse. Põrggsi njeäʹššhuâl toiʹmmjemvuõđ vuåppmõš lij pirrõs-suõjjlemveʹrǧǧneeʹǩǩ vasttõõzzâst.
Njeäʹššlääʹjj da -asetõõzz mieʹldd põrggsest lij tieʹttem- da ǩeeʹrjtueʹllʼjõsõõlǥtemvuõtt põrggsest šõddâm njieʹšši šlaajâst, meäʹrest di pirrõs- da tiõrvâsvuõttvaaiktõõzzin. Ǩeeʹrjtueʹllʼjõõzz âʹlǧǧe seeilted uuʹccmõsân kutt eeʹjj. Njieʹššid vuäǯǯ luõvted tåʹlǩ tõõzz, ǩeäʹst lij njeäʹššhuâllrekisteeʹr leʹbe pirrõslååʹv nuäjja vuõiggâdvuõtt väʹldded tiõttum njieʹšš vuâstta.
Njieʹšš vuäʹmsteei âlgg raajjâd serddäʹššǩeeʹrj vaarlaž njieʹššest, sako- da obbkäivvmååʹđest, vuõddâz- da vuõjj-järreemkääivai mååʹđest di torkkjõõvvâm mäddaunnsest da jeeʹres raajâm- da puʹrǧǧeemnjieʹššest.
Vaarlaž njieʹšš
Vaarlaž njeäʹšš (ääiʹjben häittnallšeʹmmen klasstõllum njeäʹšš) lij pueʹllem- leʹbe paccâmvaarlaž, njuämmamvaarlaž leʹbe jeeʹres naaʹlin tiõrvâsvuõʹtte leʹbe pirrõʹsse vaarlaž. Vaarlaž njieʹšš liâ jeäʹrbi mieʹldd njeäʹššoolj, jeeʹres ooljtõõvvâm njieʹšš, âânnmõõžžâst läʹǧǧstum liâdggnoorri, liuggeemaunnâz, liim, čäccas käälk,vaull-, čuäckkeei- da õhtteemneävvkolggâz, jišmmnjâmmtum muõrr, asbeeʹst seʹst õõʹnni puʹrǧǧeem-materiaal, talkkâz, čuõʹvvespåʹcc-čuõv di pättar.
Vaarlaž njeäʹšš âlgg paʹǩǩeed, meärkkad da jååʹđted nuʹt, što ij vaarlaž njieʹšš ǩiõttʼtõõllmõõžžâst da jååʹđtummšest šõõddči vaarr. Vaarlaž njieʹššid ij vuäǯǯ sieʹjjted kõskkneez leʹbe jeeʹres njieʹššid. Vaarlaž njieʹšš âʹlǧǧe tååimted pâi kõõččmõõžžâst åårrai veerǥlaž vuâsttaväʹlddempääiʹǩ päikka, koʹst lij lååʹpp vuâsttaväʹldded kõõččmõõžžâst åårrai njieʹšš.
Njieʹššummuš/Roʹsǩǩummuš
Pirrõʹsse ij vuäǯǯ kueʹđđed njieʹššid, mašinaid, aparaattid, vuejjamneävvaid, käärbid leʹbe jeeʹres täʹvvrid, ij-ǥa peäʹstted njeäʹššaunnsid nuʹt, što tõʹst vueiʹtte šõddâd njieʹššeem, torkkmõõžž, kueʹstelm rååʹđeem, ruässvõsvuõđ uuʹcceei, oummu leʹbe jieʹlli luâmmšõõvvâm vaar leʹbe tõid paaldeem vaar leʹbe hääit (njeäʹššlääʹǩǩ 646/2011 72 §, roʹsǩǩeemǩiõld).
Roskkeei âlgg čiistâd suu roʹsǩǩeem pääiʹǩ. Jõs roʹsǩǩeei jeät vueiʹt seʹlvvted, čiistâmõõlǥtõs lij vueiʹvvääʹššest vuuʹd vuäʹmsteeʹjest. Kååʹdd pirrõs-suõjjlemveʹrǧǧneǩ vuäitt mieʹrreed čiistâd õõlǥtum äʹššvuäʹmsteei tieuʹdded õõlǥtemvuõđâs.
Pirrõs-suõjjlemveʹrǧǧnekka vuäitt tuejjeed iʹlmmtõõzz roʹsǩǩuum vuuʹdest leʹbe pääiʹǩest. Ǩeeʹrjed iʹlmmtõʹsse måkam njieʹššin lij kõõččmõš da mõõn jiânnai njieʹšš liâ, roʹsǩǩuumpääiʹǩ tääʹrǩes addrõs leʹbe kartt di jiijjad õhttvuõđteâđ. Piij iʹlmmtõʹsse vueiʹtlvažvuõđi mieʹldd še snimldõõǥǥid roʹsǩǩuum pääiʹǩest. Iʹlmmtõõzz vuäitak tuejjeed ǩeerjlânji ouddmiârkkân neʹttpååʹštin addrõʹsse ymparistonsuojelu@sodankyla.fi.
Iʹlmmtõs njieʹšš ämmtallaš noorrâmtoiʹmmjummšest njeäʹššhuâllrekisteera
Njieʹšš ämmtallaš noorrmõõžž harjjteei âlgg tuejjeed njeäʹššlääʹjj 100 § meâldlaž iʹlmmtõs njeäʹššhuâllrekisteera meârkkmõõžž diõtt kååʹdd pirrõs-suõjjlemveʹrǧǧnekka.
Njieʹšš noorrmõõžžin juuʹrdet njeäʹššlääʹjj 6 § mieʹldd njieʹšš noorrmõõžž ǩiiddâlm vuäʹmsteei, kååʹdd, puuʹtʼteei, juõʹǩǩi leʹbe jeeʹres jäʹrjstem vuâsttaväʹlddempäikka jiõččtååimlaž ǩiõttʼtõõllmõõžž diõtt leʹbe njieʹšši jååʹđtem diõtt ǩiõttʼtõõllmõʹšše, mieʹldd looǥǥeeʹl njieʹšši vuâđđeei šlajjummuš da kõskkpoddsaž ruõkkmõš. Iʹlmmtõõzz ǩiõttʼtõõllmõõžžâst peʹrrjet määus. Ilmmtõʹsse taarbšemvuâla lomaakk käunnʼje Suomi.fi-kääzzkõõzzâst.